Μνημειακά αιωνόβια δένδρα δρυός: δένδρα ζωντανοί μάρτυρες της ιστορίας των προεπαναστατικών χρόνων και της Εθνικής Παλιγγενεσίας του 1821

 

Στη διαδρομή της επαρχιακής οδού Στενώματος –Παυλοπούλου, συναντά κανείς χαρακτηριστικό ύψωμα με πανοραμική θέαση στη λεκάνη απορροής του ποταμού Μέγδοβα ή Ταυρωπού. Εκεί βρίσκεται το εξωκλήσι του Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονα που περιβάλλεται από συστάδα αιωνόβιων δέντρων δρυός. Πρόκειται για δέντρα οικολογικής και αισθητικής αξίας. Πρόσφατα αποτέλεσαν αντικείμενο καταγραφής στο πλαίσιο της διπλωματικής μου εργασίας με τίτλο: « Αιωνόβιες δρύες στο Δήμο Καρπενησίου: μια αναζήτηση στον ορεινό πολιτισμό και την οικολογία», του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών, του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών που έχει έδρα το Καρπενήσι, στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος.

Πόρισμα αυτής της εργασίας καταγραφής, είναι ότι τα μνημειακά αυτά δένδρα χρήζουν περαιτέρω έρευνας και αξιολόγησης των δενδρομετρικών τους χαρακτηριστικών, καθώς και ακριβούς δενδροχρονολόγησης, δυνατότητες που έχει το Εργαστήριο Δενδροχρονολόγησης που λειτουργεί στο Τμήμα Δασολογίας Καρπενησίου από τον Δασολόγο καθηγητή κ. Ανδρέα Παπαδόπουλο.

Μνημειακά δέντρα δρυός στον περίβολο χώρο του εξωκλησιού  του Αγίου Παντελεήμονα Δ.Δ.  Παυλοπούλου-Τερνόβου (φωτ. Λάππα Β.)

 Τα δέντρα που καταγράφηκαν έχουν ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον, όχι μόνο λόγω των δεντρομετρικών τους χαρακτηριστικών, αλλά και της ιδιαίτερης σύνθεσής τους μέσα στο πυκνό ελατοδάσος που τα περιβάλλει, που θέτει το προς απάντηση ερώτημα, για το αν πρόκειται για αυτοφυή δέντρα ή αν φυτεύτηκαν εκεί από ντόπιους αιώνες πριν.  Πρόκειται για άτομα μεγάλης ηλικίας, καθώς η περίμετρος των κορμών τους στο στηθιαίο ύψος (1,30 εκ.) ξεπερνά τα 2,5 μ., με ένα από αυτά να ξεπερνά τα 3μ.

Μετρήσεις δεντρομετρικών χαρακτηριστικών μνημειακών δέντρων δρυός στον περίβολο χώρο του εξωκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα  Δ.Δ. Παυλοπούλου (φωτ. Κελέσης Αν.,2020)

                 Αξιοποιώντας ερευνητικά αποτελέσματα ακριβούς δενδροχρονολόγησης, με τη χρήση τρυπανιδίων, σε ανάλογων διαστάσεων δένδρα του ίδιου φυλλοβόλου είδους  δρυός, που βρίσκονται σε περίβολο εξωκλησιών τόσο στο Κλαυσί Καρπενησίου, όσο και στον Άγιο Νικόλαο (Λάσπη), μπορούμε με ασφάλεια να εκτιμήσουμε την ηλικία τους σε περισσότερα από 300 έτη.

Τα δενδρομετρικά χαρακτηριστικά των αιωνόβιων αυτών δένδρων χρήζουν περαιτέρω εργαστηριακής έρευνας, προκειμένου να γίνει ακριβής δενδροχρονολόγηση και εκτίμηση της υγείας τους.

Η μακρόχρονη παρουσία αυτών των μνημειακών δένδρων, και η συνύπαρξή τους με τα θρησκευτικά μνημεία του ορεινού μας τόπου, που μαρτυρούν την παρουσία των ορεινών κοινοτήτων για αιώνες, τους προσδίδουν αξία ιστορική και πολιτισμική. Είναι ζωντανοί μάρτυρες των ιστορικών γεγονότων που διαδραματίστηκαν στα προεπαναστατικά και επαναστατικά χρόνια, με πρωταγωνιστές τους ανυπότακτους  ντόπιους ορεσίβιους που ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των ψυχωμένων αρχηγών, κλεφτών και αρματολών, αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία.

Καθώς το ύψωμα του Αγίου Παντελεήμονα βρίσκεται σε μια στρατηγική θέση στο πέρασμα του Μέγδοβα από τις ορεινές κοινότητες του Τυμφρηστού, προς αυτές των Αγραφιώτικων βουνών,  κατανοούμε ότι φιλοξένησε διαβάτες και περαστικούς και προσέφερε καταφύγιο και ορμητήριο στους αγωνιστές, όπως και άλλες οχυρωματικές θέσεις στο πλούσιο ανάγλυφο της περιοχής.

Καθένας που ενδιαφέρεται να γνωρίσει τη σύνδεση της περιοχής με συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και ηρωικές προσωπικότητες του Αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας, μπορεί να ανατρέξει σε μια εξαιρετική εφαρμογή σε διαδραστική χαρτογραφική αποτύπωση, που δημιούργησε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καρπενησίου (https://kpe-karpen.eyr.sch.gr/announc/schools/).

Σας προτρέπω να περιηγηθείτε στον ιστορικό αυτό χάρτη,  αξιοποιώντας την ευκαιρία για ένα ζωντανό μάθημα ιστορίας του τόπου, μαζί με τα παιδιά, που τόσο ανάγκη έχουν να γνωρίσουν τα θεμέλια της ελευθερίας μας.